Zomer 2019:. De weergoden hadden een van de warmste dagen in de geschiedenis van ooit uitgekozen als afsluiting van het toch omvangrijke tijdperk van mijn inschrijving als student aan Tilburg University. Na een toch voor velen zowel vermakelijke als verwonderlijke sessie in het toch ook niet alledaagse vakgebied van tax assurance (1), ben ik inmiddels werkzaam bij een van de grote organisatiekantoren in fiscaal Nederland.(2). Sommigen zullen zeggen dat ik mijn ziel verkocht heb, voor anderen is deze omgeving het summum van de kansen en mogelijkheden. Ik zie het als een onderdeel van mijn reis in fiscalibus, die gelet op mijn tijd in en om de collegebanken veelbelovend is. Ook nu geldt dat de reis net zo belangrijk is als de bestemming.
Helaas was mijn glazen bol niet opgepoetst genoeg om de eindbestemming te kunnen zien, maar één van de tussenstations die ik passeerde is oorzakelijk verbonden aan dit epistel: of ik te porren ben voor een rol als columnist bij het vlaggenschip onder de (al dan niet digitaal) geprinte media van fiscaal studerend Tilburg. Dan hebben we het (nog, zo zeg ik met een knipoog) niet over het Weekblad, nu.nl, of BlackBoard, maar wel over het huisblad van T.F.V. “De Smeetskring”. Hopelijk kan ik het nuttige met het aangename combineren en vanuit deze kant wat meer inzichten bieden in de wondere wereld van tax assurance.(3)
Dat is namelijk het werkveld waarin ik actief ben, althans als ik de werkzaamheden van mij en mijn team probeer te relateren aan het brede scala aan aangeboden cursussen (zoals dat in universitair vakjargon heet)(4) relateer. We houden ons in het dagelijkse burgerlijke leven bezig met fiscale beheersing van onze klanten (zoals dat in commercieel vakjargon heet)(5) , iets wat voor menig fiscalist een moeilijk te bevatten begrip is. Ik zal proberen enig licht in de duisternis te scheppen. Met fiscale beheersing wordt bedoeld het comfort dat een belastingplichtige heeft met het raakvlak dat zijn commerciële activiteiten heeft met de fiscaliteit. Met andere woorden: hoe rustig de voor tax verantwoordelijke persoon kan slapen cq zijn weekend kan beleven.
Op hoofdlijnen bieden wij een viertal soorten dienst aan, die denk ik generiek zijn voor iedere dienstverlener in onze sector. Per categorie draait het, generaliserend, om de volgende kernvragen:
1) Wat is de visie van klant cq belastingplichtige op zijn omgang met fiscaliteit?
2) Wat is de status quo van klant cq belastingplichtige met betrekking tot zijn fiscale beheersing?
3) Welke ontwikkelingen moet klant cq belastingplichtige doormaken om tot diens gewenste niveau van beheersing te komen?
4) Hoe presteert de fiscale beheersing van klant cq belastingplichtige op dit moment?
Fiscale beheersing, het is helemaal hip en happening tegenwoordig. De Belastingdienst heeft haar horizontaal toezicht doorontwikkeld en gaat steviger inzetten op moderne fiscale beheersing, bijvoorbeeld door middel van een Tax Control Framework.(6) Laatst vroeg een collega wat zo’n TCF nu eigenlijk precies is. Het antwoord daarop is simpel, maar simpel antwoorden is doorgaans moeilijk.(7) Ik ga toch een poging wagen. Fiscale beheersing in het algemeen en een TCF in het bijzonder is het geheel van maatregelen die een belastingplichtige heeft getroffen teneinde grip te hebben op zijn fiscale verplichtingen. Een hele mond vol. Vergelijk het met het colission control framework wat we tegenwoordig in werktuigelijk voortbewogen voertuigen(8) hebben geïnstalleerd: een hele kerstboom aan verschillende (rem- en knipper)lichten, remmen, claxon, gordels, airbags, kreukzones, carrosserie, en ga zo maar door.
Enfin, ik heb al enkele malen aan de actualiteiten als fenomeen gememoreerd. Zoals een welbekend oud-Smeetskring-lid (9) al iconisch uitsprak: fiscaliteit is actualiteit. Wie ben ik om dan niet kortstondig enkele ontwikkelingen de revue te laten passeren? Van meest recente aard is de publicatie van het Jaarplan Belastingdienst 2020, waarin kort wordt gesproken over het veranderende toezicht. Het Nederlandse coöperatieve compliance-programma ‘Horizontaal Toezicht’ is doorontwikkeld, en onderscheidt in nieuwe vorm een drietal soorten belastingplichtigen. Daarbij is de verwachting dat fors meer gesteund wordt op de governance binnen de organisatie en zelf uitgevoerde toezichtwerkzaamheden als monitoring en testing.
Ook het reilen en zeilen van de Belastingdienst zelf is de afgelopen maanden recentelijk in het nieuws geweest, waarbij de dienst doorgaans niet in het beste daglicht is komen te ontstaan. Persoonlijk vind ik dat erg jammer, aangezien ik hartstochtelijk geloof in het op ethische gronden ophalen van belasting. Dat betekent enerzijds dat belastingplichtigen hun fair share (10) behoren bij te dragen, en anderzijds dat ontvangers (11) -namens wetgevers- niet meer dan noodzakelijk behoren te innen (12). De huidige berichtgeving in verschillende media werpt een zeker doembeeld over de effectiviteit en efficiëntie, waarbij men zich waarschijnlijk terecht mag afvragen hoe dit nu al jaren zo kan doormodderen.
Public Country-by-Country Reporting is ook zo’n thema dat de gemoederen al langdurig bezighoudt. Wel of niet een verplichting in het leven roepen met een velerlei aan voors en tegens… Ik merk bij mezelf vooralsnog een zekere antipathie voor een verplichte publicatie. Met een fris cynisme dat zich radicaal laat vertalen als ‘Het Volk is Onwetend’ (13) , vraag ik mij af of het beoogde doel wel gehaald wordt met dit middel. Een data-dump waardoor toezichthouders (14) door de bomen het bos niet meer kunnen zien, is onder meer in de ambtenarij een beproefde truc om lastige parlementariërs onder te dompelen in een bak met irrelevante gegevens. (15)
Het wordt tijd om af te sluiten, voordat ik mijn lezer door de bomen het bos niet meer laat zien. In deze bijdrage heb ik mij ingespannen om het werkveld ‘tax assurance’ en enkele daarin zeer relevante termen als ‘fiscale beheersing’ en ‘TCF’ te verduidelijken. Daarnaast heb ik enkele actualiteiten de revue laten passeren. Ik hoop dat het een en/of het ander tot een genoegzaam vermaak heeft geleid, wellicht zelfs tot een aangewakkerd enthousiasme of verfrissende inzichten.
Voetnoten
(1) De titel van mijn afstudeeronderzoek luidt: “Over het publiceren van tax principles door AEX organisaties”.
(2) Ondanks mijn dienstbetrekking en financiële afhankelijkheid, schrijf ik deze bijdrage op persoonlijke titel.
(3) Gelet op de actualiteiten en recente ontwikkelingen gaat het vakgebied steeds belangrijker worden, mocht die monetaire prikkel wel cq ook invloed op de lezer kunnen uitoefenen.
(4) God knows why, en dat voor de voormalige Katholieke Universiteit Brabant!
(5) Categoriserend als ik ben, spreek ik in het geval van ‘afnemers van diensten’ liever van ‘cliënten’.
(6) Een Tax Control Framework (TCF) is een van de (meer) concrete vormen van fiscale beheersing.
(7) Vrij naar wijlen Johan Cruijff.
(8) In de volksmond ook wel ‘auto’s’ genoemd.
(9) Naam is bekend bij de redactie.
(10) Eveneens een term die menig fiscalist de stuiptrekkingen of rillingen over de rug doet veroorzaken. Uit colleges methodologie van professor Gribnau heb ik de overleving dat dit een equivalent is van de ‘richtige heffing’.
(11) De formeelrechterlijke term voor het organisatieonderdeel van de Belastingdienst dat belast is met het innen van belastinggelden.
(12) Reeds in 1776 op bijzonder heldere wijze uiteengezet door Adam Smith in zijn ‘Wealth of Nations’.
(13) Zalig zij hen, overigens.
(14) Hetzij wettelijk, hetzij publiekelijk.
(15) Weinig vleiend ookwel ‘over de schutting flikkeren’ genoemd.
