Sinds 2011 is het mogelijk om in de master de keuzevakken Tax Assurance 1 & 2 te volgen, maar wat is Tax Assurance eigenlijk en welke onderwerpen staan centraal? Als Circulairecommissie leek het ons interessant om dit domein eens onder de loep te nemen. Daarom hebben we professor dr. mr. Ronald Russo en student Joep Verbaarschot gevraagd om ons mee te nemen op reis en te vertellen over hun ervaringen. Centraal in beide stukken staat de vraag wat er precies onder Tax Assurance wordt verstaan en hoe Tax Assurance het belastingrecht zal gaan beïnvloeden de komende 10 jaar.
Professor Russo - De invloed van Tax Assurance (TA) op het belastingrecht in de komende 10 jaren.
1. Algemeen en definitie
Ik denk dat het belastingrecht de afgelopen 5 tot 10 jaar al behoorlijk is veranderd door TA en dat deze ontwikkeling zich in de toekomst versterkt zal voortzetten. Assurance is een accountancy term die aan opdrachten of verklaringen is gekoppeld. Een accountant verricht een onderzoek (bijvoorbeeld aan een jaarrekening) en geeft dan een verklaring af. Die verklaring is gericht op het verhogen van het vertrouwen van de gebruiker van het onderzochte (in dit geval de jaarrekening). De gebruikers van een jaarrekening zijn de stakeholders van de betrokken onderneming: de aandeelhouders, overheden, zakelijke relaties, werknemers etc. TA is dus gericht op het verhogen van het vertrouwen van een gebruiker, specifiek op belastinggebied. Dat kan zijn de belastingpost in de commerciële jaarrekening. Wij (en dan bedoel ik de betrokkenen bij het profiel TA van het FIT) vatten TA echter ruim op en verstaan daaronder alles wat in een onderneming met belastingen te maken heeft. Dat kan bijvoorbeeld ook inhouden het mediabeleid met betrekking tot een bepaalde gevolgde belastingroute (een bekend voorbeeld waarbij het kennelijk aan dergelijk beleid ontbrak is Starbucks).
2. Waarom TA in de praktijk
Misschien kun je je voorstellen dat het voor het bestuur van een multinationale onderneming erg lastig is om in al die landen met al die dochtermaatschappijen de kosten en opbrengsten te beheersen. Zij kunnen dat natuurlijk niet persoonlijk doen, maar verlaten zich daarbij op interne beheersinstrumenten zoals procedures. Interne beheersing is dus onmisbaar als managementinstrument, ook op het gebied van belastingen. De aanwezigheid van adequate interne beheersing is ook een belangrijke factor van wat als goed ondernemingsbestuur wordt beschouwd (is bijvoorbeeld voorgeschreven in alle corporate governance codes). Toegespitst op het fiscale: hoe weet het bestuur van een multinational dat de belastingpost in de geconsolideerde jaarrekening juist is? Daarvoor dient interne beheersing gericht op de fiscaliteit te worden geïmplementeerd. Een dergelijk systeem wordt ook wel aangeduid met de term Tax Control Framework (TCF). Als zo’n TCF er eenmaal is (in eerste instantie dus voor het bestuur van de onderneming), kunnen ook anderen daar gebruik van maken. De controlerend accountant kan daarop bijvoorbeeld gedeeltelijk steunen, maar ook de Belastingdienst. Als een onderneming bijvoorbeeld een goed werkend proces heeft voor de aangifte, dat proces regelmatig monitort en eventuele onregelmatigheden herstelt en de procedure aanpast, kan dat voor de Belastingdienst aanleiding zijn minder te controleren (bijvoorbeeld in het kader van Horizontaal Toezicht of cooperative compliance zoals het internationaal heet). Voorwaarde om te steunen op een TCF, voor welk doel dan ook, is natuurlijk dat er een (gerechtvaardigd) vertrouwen is dat het van voldoende kwaliteit is.
Voor het MKB speelt TA zich op een wat ander niveau af. Daar is vaak in mindere mate sprake van interne beheersing, waardoor de (beoordeling van de) beheersing verschuift naar de fiscaal dienstverlener. Dit levert weer geheel eigen problematiek op en dat is ook niet zo gek. Ook een vak als corporate governance kent voor MKB een eigen invulling.
3. TA en wetenschap
Wetenschappelijk is TA interessant, omdat er veel disciplines in samenkomen: accountancy, interne beheersing, ethiek, corporate governance en in toenemende mate IT. De inhoud is natuurlijk fiscaal, maar alles er om heen niet. Ook gaat het over alle belastingmiddelen, die weer allemaal hun eigen benadering hebben. Het bouwen van een TCF voor indirecte belastingen stelt heel andere eisen dan een TCF voor de vennootschapsbelasting of loonheffingen. Binnen het Fonds TA richten wij ons naast het onderwijs ook op de verdere wetenschappelijke uitdieping van TA (hetgeen het onderwijs natuurlijk weer ten goede komt).
4. TA en opleidingen voor fiscalisten
Voor de opleiding van fiscalisten in Nederland betekent dit dat een aantal jaren geleden de grote kantoren, een aantal grote ondernemingen en de Belastingdienst ons hebben verzocht een opleiding te ontwikkelen op het gebied van TA, omdat zij verwachten dat de reguliere opleiding niet meer voldoende is. Fiscalisten in de toekomst moeten ook van de andere disciplines binnen TA op de hoogte zijn, zodat zij kunnen samenwerken met andere specialisten om te komen tot een hoger niveau van TA. In Tilburg verzorgen wij vanaf 2011 het profiel TA om aan deze vraag vanuit de praktijk te voldoen. De eerder genoemde elementen van TA komen in dit profiel aan de orde, zodat de betrokken studenten voor de (internationale) praktijk beter zijn geëquipeerd. Ik verwacht dat deze ontwikkeling zich zal voortzetten en dat TA een wezenlijk en verplicht onderdeel van de fiscale opleiding zal worden.
Prof. dr. mr. Ronald Russo is docent en sinds 1 maart 2016 hoogleraar Tax Assurance aan Tilburg University
Joep Verbaarschot - ‘Wat zal de invloed zijn van Tax Assurance op het belastingrecht de komende 10 jaar?’
Als student leer je tijdens de colleges vennootschapsbelasting en Europees en internationaal belastingrecht hoe je bepaalde constructies kunt gebruiken om een double dip te creëren, tijdens de colleges capita selecta belastingheffing particulieren leer je hoe je een DGA van zijn belastingclaim af kan helpen en bij de colleges omzetbelasting leren we perfect welk percentage bij welk product of dienst hoort.
Maar wat zijn de gevolgen voor een bedrijf als agressieve structuren publiekelijk worden? Is het wel ethisch om als belastingadviseur iemand nul belasting te laten betalen? En hoe zorg je er voor dat ook daadwerkelijk op alle uitgaande facturen de juiste percentages voor de omzetbelasting vermeld zijn? Dit zijn de onderwerpen die tijdens de colleges Tax Assurance aan de orde komen.
Het profiel Tax Assurance bestaat uit drie onderdelen. De vakken Tax Assurance 1 en Tax Assurance 2 en het aanhalen van het onderwerp Tax Assurance in je Master Thesis. Bij Tax Assurance 1 wordt de basis voor het onderwerp gelegd. Hierbij wordt ingegaan op onderwerpen als corporate governance, fiscale ethiek, fiscale strategie en Horizontaal Toezicht. Bij Tax Assurance 2 wordt de kennis van Tax Assurance 1 gekoppeld aan specifieke belastingmiddelen, zoals de vennootschapsbelasting en de omzetbelasting.
Nu zal je denken, wat heb ik hier aan als student. Je wil natuurlijk de meest voordelige belastingroutes leren. Grote ondernemingen willen echter steeds meer in control zijn. Niet alleen wat hun gewone bedrijfsprocessen betreft, maar ook op fiscaal gebied. De grote ondernemingen zijn niet alleen meer uit op de meest voordelige belastingroute. Ze willen weten waar ze aan toe zijn, of de post ‘belastingen’ in de jaarrekening klopt en ze willen geen lijken in de kast.
Omdat het vakgebied redelijk nieuw is, kun je je als student op dit vlak onderscheiden door het profiel Tax Assurance te volgen. De grote advieskantoren focussen zich in steeds grotere mate op dit vakgebied. Ze proberen, naast het ‘normale’ fiscale advies, grote ondernemingen advies te geven over hoe ze met hun fiscale strategie om moeten gaan.
De komende jaren zal de relevantie van het vakgebied nog meer toe gaan nemen. We zien nu al dat er vanuit de samenleving steeds meer vraag is naar transparantie. Neem bijvoorbeeld de panama papers. We kunnen wel stellen dat bijna niets meer onder de radar van de publieke opinie kan blijven. Deze trend zal zich door de toenemende digitalisering doorzetten. Het is dus van belang voor bedrijven om hiervan bewust te zijn. Fiscaal gunstige structuren kunnen zomaar op straat komen te liggen. Het is dan belangrijk dat je als bedrijf daar op voorbereid bent en je fiscale beleid goed kunt verantwoorden.
Ook data zal de komende jaren een grotere invloed op de fiscaliteit krijgen. Op dit moment worden steeds meer werkzaamheden rondom de aangifte geautomatiseerd en door de toenemende technologie zal ook deze trend zich doorzetten. Bedrijven verzamelen op dit moment al een hele hoop data (zowel extern als intern), de kunst is om deze data te gebruiken voor het fiscale beleid van de onderneming. Interne data kan gebruikt worden voor het voorbereiden dan wel opstellen van de aangifte winstbelasting, daar waar externe data gebruikt kan worden om te monitoren wat de publieke opinie is op het gebied van belastingen, hier kan het bedrijf vervolgens zijn fiscale strategie op aanpassen.
Al met al zal Tax Assurance de gemoederen de komende jaren bezig gaan houden. De fiscalist van de toekomst zal er dus niet aan ontkomen om zich ook te verdiepen in dit vakgebied. Als student is het dus een uitgelezen kans om de vakken te volgen die op dit moment aangeboden worden in de master.
Joep Verbaarschot is masterstudent Fiscale Economie en heeft tijdens zijn master beide keuzevakken gevolgd.
